Oksijen Maskeleri Nelerdir ?

Oksijen maskeleri, ağız ve burnu içine alacak şekilde tasarlanmış, üzerinde küçük delikler bulunan, yumuşak kauçuk ya da şeffaf plastikten yapılmış, hasta/yaralıya oksijen verilmesini sağlayan araçlardır.

Üzerinde bulunan burun klipsi ile lastiği maskenin yüze rahatça oturmasını sağlar. Maske alt kısmındaki özelliğine göre adlandırılır.

Her tür maskenin alt kısmından oksijen kaynağına uzanan bir hortumu bulunur. Oksijen maskelerinin yetişkin ve pediatrik hasta/yaralılarda kullanılmak üzere değişik ebatları mevcuttur

Basit Yüz Maskesi

Hastanın ağız ve burnunu içine alacak şekilde tasarlanmış, alt kısmında hortumu bulunan kauçuk ya da plastikten yapılmış maske çeşididir.

Basit yüz maskesinin üzerinde nefes verme sırasında fazla gazların çıkışını sağlayan iki taraflı küçük delikler ve başa takmak için elastik bir bant ya da lastik bulunur.

Yetişkin ve çocuklarda kullanılmak üzere çeşitli ebatlarda olan basit yüz maskesi ile hasta/yaralılara % 40-60 konsantrasyonunda O2 verilir. Oksijen akım hızı 5-8 L/dk olarak ayarlanmalıdır. Maskede karbondioksit birikebileceğinden, basit yüz maskesi ile dakikada 5 litreden az oksijen verilmemelidir.

Basit yüz maskesinin dezavantajları;
• Maske yüzünü kapattığından hasta/yaralıya endişe verebilir,
• Yemek yemesi ve konuşmasını zorlaştırır. Hasta/yaralı ile sözlü iletişim zorlaşır.

Venturi Maske

Venturi maske, basit yüz maskesi gibi maske kısmı bulunan alt ucunda özelliğine göre renkleri farklı adaptörleri bulunan maske çeşididir.

Adaptör, hastanın verdiği havanın bir kısmının dışarı çıkışına izin verirken kalan kısmının hortumdan gelen oksijen ile karışarak yeniden hastaya verilmesini sağlar. Böylece sürekli ve aynı yoğunlukta oksijen verilmesini sağlar.

Venturi maske solunum sıkıntısı olan fakat düşük yoğunlukta oksijen verilmesi gereken hasta/yaralılarda kullanılır (Örnek: KOAH).

%24- 50 oranında oksijen konsantrasyonu sağlayan venturi maske ile O2 uygulama tekniği basit yüz maskesi ile aynı olmakla birlikte tek farkı; oksijenin akım hızı bir adaptörden geçtiğinden konsantrasyonu düşerek maskeye ulaşmasıdır.

Kısmi Geri Dönüşümlü Maske

Kısmi geri dönüşümlü maske, basit bir yüz maskesi ve alt ucunda rezervuar (torba) bulunan maske çeşididir.

Oksijen torbadan geçerek maskeye ulaşır. Maske ile torba arasında iki yönlü hava geçiren tüp bulunur.

Tüp sayesinde inspirasyon sırasında torba içerisindeki oksijen hastaya giderken, ekspirasyonda verilen havanın bir kısmı dışarı çıkıp kalan kısmı torba içerisine girer.

Bir sonraki inspirasyonda, torba içerisindeki oksijen ile karışan ekspire hava alınır. Bu şekilde hasta/yaralıların ihtiyacı olan yüksek akımda düşük yoğunlukta oksijen sağlanır.

Kısmi geri dönüşümlü maske ile oksijen akım hızı dakikada 6-15 litre ayarlandığında % 35-60 konsantrasyonda O2 sağlanır.

Oksijen akım hızı ayarlanırken torbanın kollabe olmamasına dikkat edilmelidir.

Kısmi geri dönüşümlü maske ile oksijen uygulama; genel oksijen tedavisi teknikleri ile aynı olmakla birlikte, torbaya doldurulan oksijen miktarı, hasta soluduğunda torbanın 2/3’ü dolu olacak şekilde ayarlanmalıdır.

Geri Dönüşümsüz Maske (Nonrebreather Mask)

Geri dönüşümsüz maske, basit bir yüz maskesi ve alt ucunda rezervuar (torba) bulunan maske çeşididir. Oksijen torbadan geçerek maskeye ulaşır.

Kısmi geri dönüşümlü maskeden farkı maske ile torba arasında tüpün tek yönlü olmasıdır. Bu nedenle ekspire edilen gaz torba içerisine dolmaz. Hastaya sadece torbadan hava (oksijen) girer.

Ayrıca maskenin her iki yanında bulunan valf sayesinde ekspiryumda maskedeki havanın çıkışı sağlanırken, inspiryumda kapanan valfler dışarıdan ortam havası girişine izin vermez.

Tüm bu özellikleriyle geri dönüşümsüz maske yüksek yoğunlukta oksijen verilebilen en uygun maskedir. Dakikada 10-15 litre oksijen akımı ile % 99 oranında oksijen verilebilir.

Acil durumlarda, özellikle hipoksi ve şoklarda kullanılan geri dönüşümsüz maske asla KOAH gibi düşük oksijen yoğunluğunda tedavi gerektiren hastalarda kullanılmamalıdır.

Nebulizer Maske

Nebulizer maske, basit bir yüz maskesi ve alt ucunda bulunan geniş hacimli nebulizer adı verilen bir aparattan oluşan maske çeşididir.

Maskedeki bu aparat, nebul solüsyon formundaki ilaçların solunum yolu ile hastaya verilebilmesi için kullanılır. Nebulizerlerin, tek kullanımlık veya tekrar kullanılabilir olanları ile ısıtıcı veya ısıtıcısız çeşitleri mevcuttur.

Oksijen Başlığı

Yeni doğanlar ile bir yaşın altındaki hastalarda oksijen tedavisinde kullanılan, başı tamamen çevreleyen şeffaf plastikten yapılmış bir başlıktır. Oksijen akım hızı dakikada 10-15 litre ayarlandığında %80- 90 yoğunlukta oksijen tedavisi uygulanabilir.

Balon Valf Maske (BWM)

Balon valf maske, solunumu durmuş olan hasta/yaralılara kuvvetle hava vermek için kullanılan, bir maske ve balon şeklindeki ambudan oluşur.

Ayrıca ilave oksijen uygulamak için bir bağlantı yeri ve rezervuarı bulunur. Balon valf maske ile en etkili solutma yöntemi, trakeal tüp yoluna takılarak yapılır.

Trakeal tüp takılamıyorsa, diğer yöntemler veya hasta/yaralının havayoluna airway aparatı takıp balon valf maske kullanılarak etkili solutma ile yeterli oksijenlenme sağlanabilir.

Bu yöntem ile kısa süreli solutmalarda trakeal tüp ile uygulanan solutma kadar etkili olduğu görülmüştür. Balonu kendi kendine şişenler ile oksijen akımı ile şişenler olmak üzere iki çeşit balon valf maske vardır.

Balon valf maske kullanırken dikkat edilecek hususlar

• BWM uygulamasında mutlaka uygun havayolu açma teknikleri uygulanarak solutmaya başlanmalıdır,
• BWM’nin maske kısmı hasta/yaralının ağzı ve burnunu içe alacak şekilde yerleştirilmelidir,
• Balonun hacmi ne olursa olsun hastaya uygulanacak hacim, kişinin akciğerlerini havalandıracak kadar olmalıdır. Her hava verildiğinde göğüs kafesi izlenir,
• Düşük hacimli basınç, yeterli oksijenlenmeyi sağlayamaz,
• Yüksek hacimli basınç ise, göğüs kafesi içerisindeki basıncı artırarak kalbe venöz dönüşümü engeller ve kalp debisi azaltır. Ayrıca akciğerlerden hava kaçağına, mide şişmesine ve kusmaya neden olabileceğinden aspirasyon riskini artırır,
• Gereğinden fazla solutma yapılmaz. Daha fazla hava vermek solunumu daha kolay düzeltmez!
• BWM’nin yetişkin ve pediatrik hasta/yaralılara göre ayarlanabilen basınç salıverme kapakları mevcuttur. Bu kapakların görevi yüksek basınca bağlı travmayı önlemektir. Solutma sırasında basınç 35-45 H2O’yu geçerse kapak kendiliğinden açılarak fazla basıncın dışarı çıkmasını sağlar. Bazı durumlarda yüksek basınç gerektiğinde basınç salıverme kapağı elle devre dışı bırakılabilir. Bu uygulama yapılırken çok dikkatli olunmalıdır,
• Normal basınçta solutulabilen hastalarda basınç salıverme kapağı asla kapatılmamalıdır,
• Solutma esnasında oksijen saturasyonu düşen hastalarda balon valf maske oksijen hortumu ile oksijen kaynağına bağlanmalıdır.

kaynak: habipgostak.blogspot.com