Hava Yolu Tıkanıklığı ve Oral Airway Hakkında Detaylar
Airway Numaraları
Oral hava yolu uygulamaları, acil durumlarda hayati bir rol oynamaktadır. Doğru boyut seçimi ve uygun tekniklerin uygulanması, hastaların solunum desteği alabilmesi için kritik öneme sahiptir. Sağlık profesyonellerinin bu konuda yeterli bilgiye sahip olmaları, hasta güvenliğini artırarak yaşam kurtarıcı müdahalelerin etkinliğini yükseltir. Eğitim ve pratik uygulamalarla bu becerilerin geliştirilmesi, sağlık sisteminin genel etkinliğine katkıda bulunacaktır.
İçerik Başlıklarımız
Hava Yolu Tıkanıklığı ve Oral Hava Yolu
Hava yolu tıkanıklığı, hastanın bilinç durumu ve kas tonusuna bağlı olarak kısmi veya tam olabilmekte. Bilinci açık olan hastalarda genellikle hava yolu açık kalırken, bilinç kaybı yaşayan hastalarda kas tonusu kaybolur ve dil geriye kayarak farenks seviyesinde hava yolunu tıkayabilmekte. Bu tür tıkanıklıkları önlemek ve hava yolunun açıklığını sağlamak amacıyla çeşitli manevralar ve hava yolu araçları kullanılmakta.
Baş-Çene Manevrası Nedir?
Baş-çene manevrası, bilinç kaybı olan hastalarda dilin geriye kayarak hava yolunu tıkamasını önlemek için baş ve çenenin pozisyonunu ayarlamaya yönelik bir tekniktir. Ancak kafa veya omurga yaralanması varsa, bu durumda baş-çene manevrası yerine çene itme manevrası tercih edilmelidir. Bu manevralar, hava yolunun açık kalmasını sağlamak için kritik öneme sahiptir.
Oral Hava Yolu (Airway) Nedir?
Hava yolu açıklığını sağlamak için kullanılan araçlara “airway” denir. Bu araçlar, dilin geriye kayarak hava yolunu tıkamasını önler ve hava yolu açıklığını sağlar. İki ana tür airway bulunmaktadır:
- Oral Airway (Ağız Yoluyla Yerleştirilen): Sert plastikten yapılmış ve ağız içinde yerleştirilen bir tüptür.
- Nazal Airway (Burun Yoluyla Yerleştirilen): Burun yoluyla yerleştirilen yumuşak bir tüptür.
Oral Airway’in Faydaları
Oral airway uygulamasının bazı önemli faydaları şunlardır:
- Oksijen iletimi: Dokulara oksijenin ulaşmasını sağlar.
- Salgı Kontrolü: Ağız ve burun salgılarını kontrol etmeye yardımcı olur.
- Trakeal Aspirasyon: Trakeal aspirasyon yapılmasına olanak tanır.
- İlaç Uygulaması: Bazı ilaçların solunum yoluyla verilmesini mümkün kılar.
Bu tür müdahaleler, bilinci kapalı hastaların hava yolunun açık kalmasını sağlamak ve tıkanıklık riskini en aza indirmek için hayati öneme sahiptir.
Oral Airway Çeşitleri
Oral airway (OPA), sert plastikten yapılmış tüp şeklinde olup ağız içinden dilin üzerinden yerleştirilmekte. Kavisli yapısı sayesinde, distal ucu dil kökünün arkasına oturarak dili öne doğru kaldırır ve böylece dilin hava yolunu tıkamasını engeller. Oral airway’in kullanımı için bazı önemli noktalar bulunmaktadır:
Uygun Boyut Seçimi
Oral airway’in, hastanın yaşına ve cinsiyetine uygun olarak seçilmesi gerekmektedir. Uygun boyutta bir oral airway seçmek için, dudak kenarından kulak memesine kadar olan mesafe veya ön dişler ile çene köşesi arasındaki mesafe ölçülerek belirleme yapılabilmekte.
Oral Airway Numaraları
Aşağıda yaş gruplarına göre önerilen oral airway numaraları verilmiştir:
Numara | Uzunluk (cm) | Renk Kodu |
---|---|---|
000 | 4 | Pembe |
00 | 5 | Mavi |
0 | 6 | Siyah |
1 | 7 | Beyaz |
2 | 8 | Yeşil |
3 | 9 | Sarı |
4 | 10 | Kırmızı |
5 | 11 | Açık Mavi |
6 | 12 | Turuncu |
Oral Airway Uygulama Aşamaları
Oral airway uygulaması sırasında aşağıdaki adımlar izlenmelidir:
- Eldiven Giyme: Eldiven giyilir ve diğer kişisel koruyucu önlemler alınmalı.
- Ağız İçi Kontrol: Ağız içi kontrol edilir; kan, kusmuk veya yabancı cisim varsa temizleyeceksin.
- Baş Pozisyonu: Ağızda hava yolu açıklığını sağlamak için başa ekstansiyon pozisyonu ver. Travma hastalarında spinal hasar nedeniyle ekstansiyon verme.
- Uygun Ölçü Seçimi: Hastanın anatomik özelliklerine uygun ölçüde oral airway seç.
- Çenenin Açılması: Hastanın çenesi öne doğru çekilerek ağzın açılması sağlanır.
- Yerleştirme: Airway’in konkav yüzü kafaya bakacak şekilde ağız içine yerleştirilir. Mümkün olduğunca dilin üzerinden damağa yakın şekilde kaydırılarak ilerlet.
- 180° Döndürme: Damak üzerinde kaydırılarak ilerletilirken 180° döndürülür ve ağız dışında kalan ucu dudaklara dayanıncaya kadar farenkse doğru it.
- Travma Hastalarında Uygulama: Travma hastalarında konkav yüzü kulağa doğru bakacak şekilde ağız içine yerleştirilip damak üzerinde kaydırılarak ilerletilirken 90° döndür.
Yaş ve Cinsiyet Oral Airway Numaraları
Orofaringeal hava yolu kullanırken doğru boyutun seçilmesi kritik öneme sahiptir. Aşağıda, yaş gruplarına göre önerilen orofaringeal hava yolu boyutları verilmiştir:
Yaş Grubu | Airway Numaraları |
---|---|
Yeni doğan | 000 |
Bebek | 00 |
Çocuk | 0-1 |
Genç | 2 |
Yetişkin Kadın | 2-3 |
Yetişkin Erkek | 4-5 |
Bu boyutlar, hastanın ağız içi yapısına ve boyuna göre ayarlanmalıdır.
Dikkat Edilmesi Gerekenler
Oral airway uygulamasında dikkat edilmesi gereken bazı noktalar şunlardır:
- Oral airway’in uygun boyutta olması gereklidir; çok büyükse epiglotu geriye itebilir, çok küçükse dili yeterince kaldıramaz.
- Bilinci açık ve öğürme refleksi olan hastalarda kullanılmamalıdır; bu durum kusmaya yol açabilmekte.
- Dişler arasında yumuşak dokuların kalmadığından emin olunmalıdır; aksi takdirde yaralanmalar meydana gelebilmektedir.