İçerik Başlıklarımız
Ebe’lik Mesleği Nedir ?
Sağlık Bakanlığı’na göre ebe;ana-çocuk sağlığı hizmetlerini yürüten, doğum öncesi, doğum, sonrası hizmetleri veren,doğum yaptıran 0-6 yaş grubu çocuk beslenme ve aşıları yapan, aile planlaması, kişisel temizlik kuralları, ilk yardım, bulaşıcı ve sosyal hastalılardan korunma savaşla ilgili konularda bireye , aileye, topluma sağlık eğitimi veren , doğum, ölüm istatistik verileri toplayan , değerlendiren kamu kuruluşları ile gerekli işbirliğini sağlayan insani ve ahlaki davranışları ile örnek, sağlık bakanlığınca tescil edilmiş bir okuldan mezun olan meslek mensubudur.
EBE’LİK mesleği Görev Yetki Ve Sorumlulukları
22 Mayıs 2014 tarih ve 29007 sayılı Resmi Gazete de yayınlanan Temel İlkeler ve Görev Tanımlarına göre iş ve işlemlerin yapılmasını kapsar.
Baştabip tarafından doğum odalarındaki ebelerden bir tanesi doğum bölümünün sorumlu ebesi olarakgörevlendirilir. Servis sorumlu hemşirelerinin görev ve yetkilerini haizdir.
Kurumlarda doğum işleriyle vazifelendirilmiş ebeler, müracaat eden kadınların fenni olarak doğuma hazırlanmaları için yetkileri dâhilinde her türlü tedbirleri alır ve hazırlıkları yaparlar.
Meslek ve sanatlarının gerektirdiği şekilde ana ve çocuğu muayene ederler.
Özellikle çocuk kalp seslerini yakından izler, müşahedelerine yazarlar.
Gerekli gördükleri hallerde her türlü Genital muayeneleri de yaparlar, müşahedelerini bir not halinde de yazarak tespit ederler ve doğumun seyrini dikkatle ve sürekli bir şekilde izlerler.
Normal doğumları kendileri yaparlar.
Doğum güçlükleri veya arızaları mevcut olan veya durumunu kesin olarak tespit edemedikleri vakaları uzman tabibe derhal haber verirler.
Doğan çocukların cinsiyetini, boy ölçüsünü, kafa çaplarını, göğüs çevresini, beden ağırlığını, yapısında mevcut bütün arızaları ve anormallikleri, kalıtsal belirtileri, plasenta ve kordonun niteliklerini tespit ve kaydederler.
İkiz veya daha fazla sayıda doğan çocukların doğum sıralarını, ne kadar ara ile doğduklarını, ölü doğanların; doğumdan sonra bir müddet daha teneffüs edip etmediklerini dikkat ve titizlikle tetkik ve kaydederler.
Doğan çocukların birbirlerine karıştırılmamasına son derece dikkat ederler ve bu amaçla her doğan çocuğun bileğine anasının ad ve soyadını, cinsiyetini doğum tarih ve saatini belirten bir kart / bileklik bağlamak zorundadırlar.
Bu etiket, çocuk hastaneden çıkıncaya kadar bileğinde bırakılır.
Ayrıca bu hususta kurum İdaresince konulmuş usuller varsa onları da uygularlar.
Doğan çocukların göbeğinin fenni usullere uygun olarak kesilip bağlanması ve sarılması, çocuklar için tedbirlerin alınması ebelerin görevidir.
Doğum odalarının doğum ve müdahaleler için gerekli alet ve malzemenin her zaman temiz ve kullanmaya elverişli bir şekilde bulundurulmasını sağlarlar.
Ebe ve ebe hemşireler, bu asli görevleri yanında hemşirelerin gördükleri hizmetleri de görmek ve kurumlarda onların uymak zorunda bulunduğu hükümlere uymakla yükümlüdürler.
Ebe’nin Sorumlulukları
Aile planlaması konusunda bilgi vermek ve öneride bulunmak.
Gebeliğin tanısını koymak; normal gebeliğin gelişimini izlemek için gerekli olan muayeneleri yapmak.
Riskli gebeliklerin tanısını mümkün olduğunca erken dönemde koymak için gerekli olan muayeneleri yapmak ve bu konuda öneride bulunmak.
Ebeveynliğe ve doğuma hazırlık programları yapmak
Travay sırasında anneye bakmak ve yardımcı olmak, uygun klinik ve teknik yöntemlerle rahim içindeki fetüsün durumunu izlemek.
Epizyotominin gerekli olduğu durumlar da dahil olmak üzere spontan doğumları yaptırmak
Acil durumlarda makat doğumunu yaptırmak
Bir doktora göndermeyi gerektiren annedeki ve bebekteki anormal bir durumla ilgili bulguları tespit etmek.
Doktor bulunmadığında, özellikle plasentanın elle çıkarılması ve uterusun elle kontrolü durumlarında, gerekli acil önlemleri almak
Yenidoğan bebeği muayene etmek ve ona bakmak; gerekli acil resussitasyonu yapmak
Postnatal dönemde anneye bakmak, ona bebeğin bakımı konusunda öneride bulunmak
Doktor tarafından düzenlenen tedaviyi uygulamak
Gerekli tüm kayıtları muhafaza etmek
Ebelikte Kayıt Tutma
Net ve kapsamlı kayıtların tutulması, ebenin bakım yükümlülüğünün bir kısmını oluşturur.Ebelerin kayıt tutma konusunda özel yasal yükümlülükleri bulunmaktadır.Kayıtların düzgün olarak tutulmasında ve saklanmasında yüksek özen beklenir.Aksi halde ebenin sorumluluğu söz konusu olabileceği gibi kusur ve illiyet bağı açısından kanıtlama yükünün ters çevirerek ebeye yüklenmesi sonucunuda doğurabilir.Ebeler ve doğum hekimleri tarafından tutulan kayıtlar diğer meslek gruplarınkine nazaran mahkeme tarafından daha titizlikle incelenirler.Ebelikle ilgili olgularda tazminat miktarları yüksektir.Kayıtların doğruluğu ve kapsamlı oluşu herhangi bir iddianın savunmasında önemli faktör olabilir.
Ebe Gizlilik Sorumluluğu
Ebe, hasta hakkındaki veya hastadan edindiği bilgiyi gizli tutma yükümlülüğündedir.Gizliliğin ihmali sonucunda bir zarar meydana geldiğinde,ebe hakkında ihmal nedeniyle bir dava açılabilir.Ayrıca güvenin ihlali nedeniyle de dava açılması mümkündür.Meslek sırrının açıklanması suç niteliği taşır.
Ceza hukuku açısından sırrın açıklanmasının yasaklanması kişinin özgürlüğü ile yakından ilgilidir.Çünkü sır özel yaşamın bir parçası olarak yasalarca korunmaktadır.Ebe ile hasta arasında bir güven ilişkisi mevcuttur.Bu nedenle, hasta zorunlu olarak sağlığı konusundaki tüm bilgileri vermek zorundadır.Hasta sırrının açıklanmayacağını bilerek ve güvenerek ebeye gitmektedir.
Ülkemiz mevzuatında, hemşirelik mesleğini düzenleyen “Hemşirelik Kanunu” gibi, sadece ebelik mesleğine ilişkin düzenlemeleri yapan “Ebelik Kanunu” adı altında bir düzenleme bulunmamaktadır. Ebelik mesleğine ilişkin düzenlemeler Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun (Tababet Kanunu) ve ilgili diğer bazı mevzuatın içeriğinde mevcuttur.
1219 sayılı Tababet Kanunu’nun 47. maddesi ülkemizde ebelik mesleğini uygulayabilmek için gereken şartları belirlemiştir. 47. madde şöyledir: “Türkiye dâhilinde ebelik sanatını icra için Türk olmak ve Tıp Fakültesi Kabile Mektebinden veya Sıhhiye ve Muaveneti İçtimaiye Vekâleti tarafından küşat ve idare edilen ebe mekteplerinden bir şahadetname sahibi bulunmak ve bu şahadetname mezkûr Vekâletçe tasdik ve tescil edilmiş olmak lâzımdır”.
Tababet Kanunu’nun 51. ve 52. Maddelerinde ebelerin hangi fiilleri yapabilecekleri, hangilerini yapamıyacakları şu şekilde belirtilmiştir:
MADDE 51 – Ebeler gebelerin muayenesiyle bunların hıfzıssıhhatlerine mütaallik tedabirin ifasına ve doğumun teshiline ve bu esnada yapılacak basit manevraların ve çocuk için lâzım gelen ilk tedbirlerin ifasına salâhiyettar iseler de her nevi alet ve saire tatbik etmeleri memnu ve sureti avarızı velâde vekayiinde behemahal bir tabip davetine mecburdurlar. Her ebe Sıhhiye ve Muaveneti İçtimaiye Vekâletince tâyin olunacak levazım ve edviyeyi doğum vekayiinde beraberinde bulunduracaktır. Ebeler çiçek aşısı tatbik edebilirler.
MADDE 52 – Ebelerin reçete yazmaları memnudur. İcrayı sanatları için lâzım gelen ve reçete ile alınması mecburi olan mevaddı resmî etıbbanın reçetesiyle eczanelerden tedarik ederler. Etıbbayı resmiye bu yolda vâkı olan müracaatları sürat ve suhuletle ifaya mecburdurlar.
Nüfus Planlaması Hakkında Kanun’un 3. Maddesinde “Komisyonun kuruluş ve işleyişi, gebeliğin önlenmesine ilişkin yöntemler ve uygulama açısından hekim, hemşire ve ebelerin eğitim ve görevlendirilme esas ve usulleri ile uygulamada yetkilerini belirleyen hususlar Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı tarafından çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir” şeklinde yönetmelikten bahsettikten sonra son fıkrada “Hekim, hemşire ve ebeler özel kanunlardaki şartlara bağlı olmaksızın bu yönetmelikle belirtilen şartlara uygun olarak gebeliği önleyici yöntemleri uygularlar” şeklinde nüfus planlaması ile ilgili işlemleri yapabileceği belirtilmiştir.
Hususi Hastaneler Kanunu’nun 13.maddesinde 20 yataklıya kadar olan özel hastanelerde ebelerin de bulunması gerektiği belirtilir.
Aile Hekimliği Plot Uygulaması Hakkında Kanun’un 2. Maddesinde Aile sağlığı elemenını tanmlarken “aile hekimi ile birlikte hizmet veren hemşire, ebe, sağlık memuru gibi sağlık elemanıdır” şeklinde ebelerden bahsedilmiştir.
Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği’nin “Ebelerin Görev Ve Yetkileri” başlıklı 133.maddesinde; hangi niteliklerdeki kişilerin ebelik yapabileceği, ebelik uygulamalarının neler olduğu, neleri yapabilecekleri, neleri yapamayacakları şu şekilde belirtilmiştir:
MADDE 133 – Ebeler, sağlık meslek okulu mezunu, doğum ve doğum kontrolü ile ilgili kendisine düşen görevleri yapabilecek yeteneklere sahip, gerekli kursları görmüş yardımcı sağlık personelidir. Kurumun yatak adedi azaltılmamak kaydıyla isteyen ebeler gerek görüldüğü takdirde baştabip izniyle kendilerine ayrılan yerlerde topluca kalabilirler.
Bu takdirde kahvaltı, öğle ve akşam yemekleri kurumca sağlanır. Baştabip tarafından doğum odalarındaki ebelerden bir tanesi doğum bölümünün sorumlu ebesi olarak görevlendirilir. Servis sorumlu hemşirelirinin görev ve yetkilerini haizdir.
Kurumlarda doğum işleriyle vazifelendirilmiş ebeler, müracaat eden kadınların fenni olarak doğuma hazırlanmaları için yetkileri dahilinde her türlü tedbirleri alır ve hazırlıkları yaparlar. Meslek ve sanatlarının gerektirdiği şekilde ana ve çocuğu muayene ederler. Özellikle çocuk kalp seslerini yakından izler, müşahadelerine yazarlar. Gerekli gördükleri hallerde her türlü jenikal muayeneleri de yaparlar, müşahadelerini bir not halinde de yazarak tespit ederler ve doğumun seyrini dikkatle ve sürekli bir şekilde izlerler.
Normal doğumları kendileri yaptırırlar.
Doğum güçlükleri veya arızaları mevcut olan veya durumunu kesin olarak tesbit edemedikleri vakaları uzman tabibe derhal haber verirler.
a) Doğan çocukların cinsiyetini, boy ölçüsünü, kafa çaplarını, göğüs çevresini, beden ağırlığını, yapısında mevcut bütün arızaları ve anormallikleri, kalıtsal belirtileri, plasenta ve kordonun niteliklerini tespit ve kaydederler.
b) İkiz veya daha fazla sayıda doğan çocukların doğum sıralarını, ne kadar ara ile doğduklarını, ölü doğanların; doğumdan sonra bir müddet daha teneffüs edip etmediklerin dikkat ve titizlikle tetkik ve kaydederler.
c) Doğan çocukların birilirlerine karıştırılmamasına son derce dikkat ederler ve bu amaçla her doğan çocuğun bilegine anasının ad ve soyadını, cinsiyetini, doğum tarih ve saatini belirten bir kart bağlamak zorundadırlar. Bu etiket çocuk hastaneden çıkıncaya kadar bileğinde bırakılır.
Ayrıca bu hususta kurum idaresince konulmuş usuller varsa onları da uygularlar.
d) Doğan çocukların göbeğinin fenni usullere uygun olarak kesilip bağlanması ve sarılması, çocuklar için tedbirlerin alınması ebelerin görevidir.
e) Doğum odalarının doğum ve müdahaleler için gerekli alet ve malzemenin her zaman temiz ve kullanmaya elverişli bir şekilde bulundurulmasını sağlarlar.
f) Ebe ve ebe hemşireler, bu asli görevleri yanında hemşirelerin gördükleri hizmetleri de görmek ve kurumlarda onların uymak zorunda bulunduğu hükümlere uymakla yükümlüdürler.
g) Bu görevleri dışında, aile planlaması kursu görmüşlerse ailelere doğum kontrolü ile ilgili her türlü bilgiyi vermekle yükümlüdürler.
(3) Ebelik eğitimi sonunda mezun olan ebelerin;
a) Özellikle kadın hastalıkları ve doğum olmak üzere, ebelik faaliyetlerinin dayandığı bilimler hakkında yeterli bilgiye sahip olmaları,
b) Meslek etiği ve meslekle ilgili yasal mevzuat hakkında yeterli bilgiye sahip olmaları,
c) Yeni doğan ve kadın doğum alanında, biyolojik fonksiyonlar, anatomi ve fizyoloji konularında detaylı bilgiye sahip olmaları ve sağlık ile fiziksel ve sosyal çevre arasındaki ilişkiyi ve sağlıklı bireyin davranışını yeterli düzeyde anlayabilmeleri,
ç) Ebelik ve kadın doğum konularında nitelikli personelin denetimi ve gözetiminde onaylanmış kurumlarda yeterli bir klinik deneyiminden geçmiş olmaları,
d) Sağlık personelinin eğitimi ve bu personelle çalışabilme deneyimini yeterli düzeyde anlayabilmeleri,gerekmektedir.
(4) Ebelik eğitimindeki asgari eğitim koşullarının sağlanabilmesi için, bu alanda yürütülen yükseköğretim programlarımızın eğitim müfredatlarında Ek-2 sayılı cetvelde belirtilen teorik ve teknik eğitime ilişkin derslerin verilmesi ve uygun gözetim ve denetim altında pratik ve klinik eğitim yapılması zorunludur.
(5) Pratik ve klinik eğitim uygun gözetim ve denetim altında verilmelidir. Bu eğitimde bir öğrencinin;
a) En az 100 doğum öncesi muayeneyi de içerecek şekilde gebe kadınlara danışmanlık yapması,
b) En az 40 gebe kadının gebelik takibini ve bakımını yapması,
c) En az 40 doğumu kendisinin yapması (Doğum yapan kadın sayısı eksikliği nedeniyle bu sayıya ulaşılamıyorsa, bu sayı öğrencinin 20 tane daha doğuma yardım etmesi koşulu ile 30’a indirilebilir.),
ç) Makat doğuma aktif olarak katılması (Makat doğum mümkün olmadığı takdirde simülasyon yapılarak çalışılmalıdır.),
d) Epizyotomi uygulaması ve dikiş ile başlaması (Bu, teorik bilgi verme ve klinik pratiği içerir. Dikiş pratiği, epizyotomi sonrası veya basit perianal yırtılmalara dikiş atılmasını içerir. Gerekirse bu durum simülasyon şeklinde yapılabilir.),
e) Gebelik, doğum ya da doğum sonrası dönemde risk altında olan 40 kadını izlemesi ve bakım yapması,
f) En az 100 lohusayı ve sağlıklı yeni doğan bebeği izlemesi ve bakımını yapması (muayene dahil),
g) Özel bakım gerektiren, prematüre, postmatüre, düşük doğum ağırlıklı veya hasta bebekler dahil olmak üzere; yeni doğan bebek gözlemini ve bakımını yapması,
h) Jinekolojik ve obstetrik patolojisi olan kadınların bakımını yapması,
ı) Tıbbi ve cerrahi bakımın içinde yer alması (Bu, teorik eğitim ve klinik uygulamayı içermelidir.) gerekmektedir.
(6) Teorik ve teknik eğitim ile klinik eğitim, Ek-2 sayılı cetvelde listelenen bilgi ile pratik ve klinik deneyimin yeterli düzeyde verilebilmesini sağlayacak şekilde dengeli ve koordineli olmalıdır.
(7) Klinik eğitimi, hastane bölümlerinde ve yetkili merciler tarafından onaylanmış diğer sağlık hizmetleri birimlerinde gözetim altında verilen hizmet içi eğitim şeklinde olmalıdır. Bu eğitimin parçası olarak öğrenci ebeler, klinik eğitimlerine katkı sağlamak üzere hastane bölümlerinin faaliyetlerine katılmalıdırlar. Öğrencilere, ebelik faaliyetleri ile ilgili sorumlulukları öğretilmelidir.
(8) (Ek fıkra: 31/12/2009 – 27449 S.R.G Yön1.mad) Ebelerin resmi yeterlilik belgelerinin tanınması için aşağıdaki kriterlerden birini karşılaması gerekir.
a) Resmi yeterlilik belgesine sahip genel bakımdan sorumlu hemşireler için en az 2 yıl veya 3600 saatlik tam gün süreli eğitim,
b) Resmi yeterlilik belgesine sahip genel bakımdan sorumlu hemşireler için 18 ay veya 3000 saatlik eğitim ve yetkili kurum tarafından düzenlenen, bir yıl meslekî uygulama yapıldığını gösteren sertifikaya sahip olmak. Bu sertifika, ebe olarak resmî yeterlilik belgesi alındıktan sonra tekabül eden sürede bir hastanede veya bu amaçla kurulmuş bir tıbbî bakım kuruluşunda bir ebe olarak tüm faaliyetlerin yeterli bir şekilde icra edildiğini gösterir”.